1. Mô tả cây nhọ nồi
- Đặc điểm sinh thái: Cỏ nhọ nồi thân có lông cứng và có chiều cao trung bình tới 80cm. Lá cây mọc đối với chiều rộng 5-15mm, chiều dài 2-8cm và hai bên mặt lá đều có lông. Quả dẹt hoặc bế 3 cạnh, có cánh, đầu cụt với chiều dài 3mm, rộng 1.5mm.
- Phân bố: Là loại cây mọc hoang nên có thể tìm thấy khắp nơi ở nước ta
Cỏ nhọ nồi rất dễ tìm thấy2. Cây nhọ nồi là gì?
Cây cỏ nhọ nồi còn có tên gọi khác là cỏ mực thuộc họ Cúc là loài thân thảo, thân tròn màu lục hoặc đỏ tía, có lông cứng, cao khoảng 40cm. Lá mọc đối hình mác. Cụm hoa màu trắng, mọc ở ngọn thân hoặc kẽ lá thành đầu. Quả bế, có 3 cạnh, hơi dẹt.
Cây nhọ nồi còn có tên khác là cây cỏ mực, hạn liên thảo, mặc hán liên. Cây nhọ nồi tính hàn có vị ngọt, chua, lợi về các kinh tỳ, vị, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, mát huyết, cầm máu, bổ gan thận… dùng tươi hoặc sấy khô.
Cỏ nhọ nồi tươi, khôỞ Việt Nam cây nhọ nồi phân bố ở hầu hết các tỉnh vùng đồng bằng, trung du và miền núi ở độ cao 1500m. Bộ phận nằm phía trên mặt đất của cây chính là vị thuốc có thể dùng cây tươi hoặc cây khô. Nếu dùng khô, trước khi cây ra hoa cắt lấy bộ phận trên mặt đất rồi mang phơi khô. Khi dùng rửa sạch, để ráo nước, cắt đoạn 3 – 5 cm phơi khô. Tùy theo yêu cầu có thể sao qua hoặc sao cháy để tăng tác dụng cầm máu của vị thuốc.
3. Tác dụng thần kỳ của cỏ nhọ nồi
Cỏ nhọ nồi có chứa tinh dầu, tanin, chất đắng, alcaloid, các dẫn chất thiophen, như dithienyl acetylen ester, α terthienyl, terthienyl aldehyd ecliptal, các chất wedelolacton, stigmasterol, sitosterol, daucosterol; saponin: ecliptasaponin A, B, C.
Cỏ nhọ nồi có tác dụng cầm máu do có thể làm tăng lượng prothrombin trong máu. Với liều 3g/kg chuột, tăng thời gian Quick rõ rệt, tăng trương lực của tử cung cô lập, tăng prothrombin, không làm tăng huyết áp, không giãn mạch, còn tác dụng ức chế một số chủng vi khuẩn, tụ cầu vàng, liên cầu, trực khuẩn bạch hầu, trực khuẩn than, trực khuẩn đại tràng.
Theo Y học cổ truyền, cỏ nhọ nồi có tác dụng lương huyết chỉ huyết, tư âm bổ thận. Dùng trị các chứng xuất huyết, thổ huyết, khái huyết, chảy máu cam, đại tiểu tiện ra máu, trĩ ra máu, băng huyết, ngoài ra cây nhọ nồi chữa đau dạ dày, lá nhọ nồi hạ sốt,…
4. Các bài thuốc chữa bệnh từ cây nhọ nồi
Dù là cây cỏ thường mọc hoang ở nhiều nơi, nhưng lại rất hữu ích trong việc chữa bệnh vì nhọ nồi là một vị thuốc dễ kiếm mà dân gian thường dùng để cầm máu. Sau đây là một số bài thuốc hữu hiệu từ cỏ nhọ nồi:
- Chữa chảy máu cam
Dùng 20g cỏ nhọ nồi, 20g hoa hòe sao đen, 16g cam thảo đất sắc lấy nước uống mỗi ngày.
- Chữa viêm họng
Cỏ nhọ nồi và bồ công anh mỗi vị 20g, 12g củ rẻ quạt, 16g kim ngân hoa, 16g cam thảo đất, sắc lấy nước uống. Uống mỗi ngày một tháng. Dùng trong 3 – 5 ngày.
- Chữa sốt cao
Cỏ nhọ nồi, sài đất, củ sắn dây mỗi vị 20g, 16g cây cối xay, 12g ké đầu ngựa, 16g cam thảo đất, sắc lấy nước uống mỗi ngày một tháng.
- Chữa mề đay
Nhọ nồi, rau diếp cá, lá xương sông, lá huyết dụ, lá khế, lá dưa chuột, lá nhài giã nát, cho nước vào rồi vắt lấy nước uống. Bã còn lại dùng để xoa, đắp vào chỗ sưng.
- Chữa sốt phát ban
Cỏ nhọ nồi 60g. Sắc uống ngày một tháng, chia 2 – 4 lần uống trong ngày.
- Chữa cơ thể suy nhược, thiếu máu, ăn không ngon
Cỏ nhọ nồi, mần trầu mỗi vị 100g, gừng khô 50g, các vị chặt nhỏ sao sơ, khử thổ, đổ vào 3 chén nước dừa tươi, nấu còn 8 phân, uống ngày 2 lần.
- Chữa bạch biến
Nhọ nồi 30g, sa uyển tử 15g, hà thủ ô 30g, bạch chỉ 12g, đương quy 10g, xích thược 10g, đan sâm 15g, đảng sâm 15g, bạch truật 10g, thiền thoái 6g các vị rửa sạch đem sắc uống ngày một tháng, mỗi đợt uống 15 ngày.
Công dụng: cỏ nhọ nồi, đương quy, hà thủ ô, đảng sâm, bạch truật có tác dụng bổ khí dưỡng huyết, kiện tỳ hóa ứ, tư bổ can thận; bạch chỉ, thiền thoái có tác dụng tán phong trừ thấp, sinh cơ da, nhuận sắc da; đan sâm, xích thược có tác dụng hoạt huyết thông lạc, khư ứ sinh tân, chủ yếu nhằm cải thiện tuần hoàn huyết dịch.
- Trị eczema trẻ em
Cỏ nhọ nồi 50g, sắc lấy nước cô đặc, bôi chỗ đau. Thường 2 – 3 ngày sau là dịch rỉ giảm rõ ràng, đóng vẩy, đỡ ngứa, khoảng một tuần là khỏi. Theo y học cổ truyền, eczema trẻ em thuộc phạm trù thai liễm sang, chủ yếu do thấp nhiệt nội uẩn, phát ra ngoài da, chữa bằng cỏ nhọ nồi da không bị kích ứng.
- Chữa gan nhiễm mỡ
Cỏ nhọ nồi 30g, nữ trinh tử 20g, trạch tả 15g, đương quy 15g. Trường hợp gan nhiễm mỡ do nghiện rượu thì thêm: Cát căn 30g, chỉ củ tử (hạt khúng khéng) 15g, bồ công anh 15g; Người béo phì dẫn đến gan nhiễm mỡ thì thêm: đại hoàng 6g, lá sen 15g. Sắc lấy nước uống, mỗi ngày một tháng
- Chữa sốt xuất huyết nhẹ
Cỏ nhọ nồi 20g, lá trắc bá sao đen 12g, hoa hòe sao đen 12g, củ hoặc lá sắn dây 20g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày một tháng.
Như vậy, nhọ nồi không chỉ là loài cỏ dại vô giá trị, ngược lại nó đem đến nhiều công dụng tuyệt vời trong điều trị bệnh, giúp cải thiện sức khỏe. Vì vậy, từ nay bạn đừng nhổ bỏ mà hãy tận dụng vị thuốc này ngay trong vườn nhà nhé.
